Śmierć członka rodziny zawsze jest trudną sytuacją dla jego bliskich. Niestety, krewni zmarłego muszą zadbać nie tylko o jego pochówek, ale również o wypełnienie wszelkich formalności dotyczących majątku. Bardzo częstym problemem przy podziale spadku okazują się bowiem długi po śmierci. Wynikają one z tego, że starsi ludzie nieraz biorą kredyty lub zaciągają inne zobowiązania, których już nie zdążą spłacić. Czy takie zadłużenie po śmierci może przejść na rodzinę zmarłego człowieka? W jaki sposób jego bliscy mogą się przed tym uchronić?
Zadłużenie po śmierci, czyli długi zmarłego w świetle obowiązującego prawa
Na początku warto zaznaczyć, że najważniejsze kwestie prawne związane z długami po zmarłych są ujęte w zapisach Kodeksu Cywilnego. Jeśli chodzi o wspomniane zadłużenie po śmierci, bardzo istotnym zapisem jest tutaj artykuł 922. Zawiera on następującą informację:
„Prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób stosownie do przepisów księgi niniejszej”.
Dla wierzycieli to właśnie ten artykuł stanowi podstawę prawną do wszczynania roszczeń wobec krewnych zmarłego. Rzeczywiście z powyższego zapisu wynika, że obowiązki majątkowe zmarłego w chwili jego śmierci przechodzą na innych ludzi. Kto w takiej sytuacji staje się za nie odpowiedzialny? To już zależy od zapisów zawartych w testamencie:
- Jeżeli zmarły sporządził testament, jego cały spadek przechodzi na wskazaną osobę lub kilka osób.
- Jeśli zmarły nie sporządził testamentu, prawo do jego majątku w pierwszej kolejności ma najbliższa rodzina.
Czy zadłużenie po śmierci oznacza konieczność przyjęcia spadku?
Spłata zadłużenia po zmarłym może być ogromnym problemem dla jego krewnych. Dlatego też w takich sytuacjach często pojawia się pytanie dotyczące konieczności przyjęcia spadku. Na szczęście żadna osoba nie może zostać zmuszona do przyjęcia spadku oraz zobowiązań po zmarłym. Wskazuje na to choćby artykuł 987. Kodeksu Cywilnego:
„Jeżeli osoba powołana jako wykonawca testamentu nie chce tego obowiązku przyjąć, składa odpowiednie oświadczenie przed sądem albo notariuszem”.
Podjęcie takiej decyzji wiąże się więc z odmową przyjęcia spadku. Złożenie stosownej deklaracji przez wykonawcę testamentu zwalnia go wówczas z obowiązku spłaty zadłużenia po zmarłym. Jednakże taką decyzję należy dokładnie przemyśleć, gdyż odmowa przyjęcia spadku oznacza także utratę praw do całego majątku zmarłego.
Przyjęcie majątku a długi po śmieci – co można zrobić?
Krewni lub inne osoby wskazane w testamencie zazwyczaj decydują się jednak na przyjęcie spadku. Jeżeli więc wykonawca testamentu chce przyjąć spadek, może to uczynić na dwa sposoby:
- Przyjęcie proste (bez ograniczenia odpowiedzialności za długi) – w tym przypadku wykonawca testamentu po prostu przyjmuje cały spadek zmarłego. Dotyczy to zarówno majątku, jak i wszelkich zobowiązań finansowych. Wówczas długi po śmierci spadkodawcy także przechodzą na wykonawcę testamentu, który staje się w pełni odpowiedzialny za spłatę długu.
- Przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza (z ograniczeniem odpowiedzialności za długi) – tutaj procedura spadkowa wygląda nieco inaczej. Co prawda, wykonawca testamentu w ten sposób również przyjmuje należny spadek. Jednak zadłużenie po śmierci może być wówczas egzekwowane jedynie do kwoty stanowiącej równowartość spadku. To oznacza, że spadkobierca nie ponosi tutaj odpowiedzialności, a co za tym idzie – wierzyciel nie może zająć jego majątku. Jest więc to znacznie bezpieczniejsza alternatywa w porównaniu do przyjęcia prostego.
Wykup polisę na życie, aby długi po śmierci nie były problemem!
Zdecydowanie najlepszym sposobem na zabezpieczenie majątku w razie nagłego zgonu jest zakup ubezpieczenia na życie. Takie ubezpieczenie zagwarantuje rodzinie zmarłego prawo do uzyskania odszkodowania. Co istotne, odszkodowanie w świetle prawa nie stanowi spadku, dlatego nie może zostać zajęte przez wierzycieli. Dzięki uzyskanym środkom spłata zadłużenia po zmarłym stanie się dużo prostsza. Jeżeli zatem ktoś planuje zaciągnięcie większego kredytu lub innego zobowiązania, warto zastanowić się nad zakupem dodatkowego ubezpieczenia. W ten sposób ewentualne zadłużenie po śmierci nie będzie tak dużym kłopotem dla rodziny.
Śmierć członka rodziny oznacza konieczność realizacji jego testamentu. Zapisany spadek można przyjąć zarówno bez ograniczenia odpowiedzialności, jak i z tzw. dobrodziejstwem inwentarza. Wybór drugiego rozwiązania sprawi, że długi po śmierci krewnego nie obejmą majątku wykonawcy testamentu. Dlatego też coraz więcej osób decyduje się na zrealizowanie testamentu właśnie w tej formie. Jeśli jednak zmarły miał wykupioną polisę na życie, jego krewnym przysługuje prawo do odszkodowania. Otrzymane środki umożliwią rodzinie pokrycie najważniejszych wydatków oraz spłatę zadłużenia po zmarłym.
