Zatrudnienie na podstawie umowy o pracę albo umowy zlecenie zapewnia pracownikowi kilka istotnych korzyści. Jedną z nich jest gwarancja dostępu do ubezpieczenia zdrowotnego NFZ. Każdy pracodawca ma bowiem obowiązek opłacić składkę takiej polisy w imieniu zatrudnionego pracownika. Co istotne, podobną składkę płacą przedsiębiorcy, dzięki czemu oni również posiadają ważną ochronę. Nietrudno więc odgadnąć, że w najgorszej sytuacji znajdują się osoby bezrobotne. Co więc mogą zrobić bezrobotni, aby uzyskać ubezpieczenie zdrowotne bez pracy? Czy w ogóle istnieje dla nich jakaś alternatywa?
Z artykułu dowiesz się:
Jak uzyskać ubezpieczenie zdrowotne bez zatrudnienia?
Polska konstytucja nadaje każdemu obywatelowi prawo do korzystania z opieki lekarskiej w ramach państwowego systemu ochrony zdrowia. Jednak nie wszyscy wiedzą o tym, że poszczególne osoby mogą korzystać z tej ochrony na nieco innych podstawach.
Przykładowo, wszyscy niepełnoletni obywatele Polski są objęci odgórnym ubezpieczeniem zdrowotnym, podobnie jak emeryci. Różnice mogą jedynie tkwić w sposobie zgłoszenia ucznia/emeryta do ubezpieczenia. Jednak nikt nie będzie kwestionować praw takich osób do korzystania z ochrony zdrowotnej.
Natomiast w przypadku osób będących w wieku produkcyjnym podstawą do zapewnienia takiej ochrony jest fakt zatrudnienia.
Gdzie się ubezpieczyć, jak się nie pracuje?
Niemniej przepisy dotyczące tej kwestii są nieco bardziej złożone. Regulacje te wskazują bowiem, że sam brak zatrudnienia nie może być podstawą do odebrania obywatelowi ubezpieczenia zdrowotnego. Tym samym nawet bezrobotni mogą uzyskać ważne ubezpieczenie. W jaki sposób można to zrobić?
Najprostszym sposobem będzie wizyta w urzędzie pracy i zarejestrowanie się jako osoba bezrobotna. Urząd pracy może bowiem zapewnić ochronę ubezpieczeniową wszystkim zarejestrowanym osobom. Nie pociąga to za sobą żadnych opłat, ale bezrobotny musi spełniać kilka wymagań. Po pierwsze, musi być całkowicie bezrobotny, co oznacza, że nie może uzyskiwać dochodów np. z umowy o dzieło. Po drugie, bezrobotny uzyska ubezpieczenie z urzędu pracy tylko wtedy, gdy nie może uzyskać tego ubezpieczenia z innego tytułu.
Inną opcją będzie rejestracja w ZUS-ie lub MOPS-ie. Obydwie te instytucje mogą wydać decyzję o objęciu obywatela lub obywateli ubezpieczeniem zdrowotnym. Tutaj odbywa się to jednak na innych zasadach. Przede wszystkim te dwie instytucje odpowiadają wyłącznie za ubezpieczanie osób, które znalazły się w trudnej sytuacji finansowej. Udzielenie ochrony jest więc możliwe tylko pod warunkiem weryfikacji statusu materialnego poszczególnych osób.
To jednak nie wszystko. ZUS/MOPS mogą ubezpieczyć tylko te osoby, które złożą do jednej z tych instytucji formalny wniosek o objęcie ubezpieczeniem. Taki wniosek i fakt jego złożenia staje się prawną podstawą do zapewnienia ochrony.
Co więcej, istnieje także inna opcja. Mianowicie ubezpieczony współmałżonek może złożyć wniosek o objęcie swojego męża lub żony ubezpieczeniem zdrowotnym. Jeśli osoba bezrobotna ma pracującego męża albo żonę, otrzymanie ochrony ubezpieczeniowej nie stanowi problemu. Co więcej, renta lub emerytura również gwarantują prawo do ważnego ubezpieczenia NFZ.
Czy można samemu opłacać ubezpieczenie zdrowotne?
W powyższym akapicie staraliśmy się opisać wszystkie alternatywy dostępne dla osób bezrobotnych. Na podstawie tych informacji można stwierdzić, że takim osobom ubezpieczenie może przysługiwać na różnych podstawach. Dlatego w pierwszej kolejności, jeśli tylko jest to możliwe, warto skorzystać z jednej z opisanych metod.
Co jednak w momencie, kiedy ktoś nie chce się na to zdecydować? Wówczas pozostaje mu ostatnie dostępne rozwiązanie, które może uchronić przed brakiem państwowego ubezpieczenia zdrowotnego. Tym rozwiązaniem jest samodzielne wykupienie takiej polisy i płacenie Narodowemu Funduszowi Zdrowia z własnej kieszeni.
Taka opcja rzeczywiście jest możliwa, ale warunki finansowania państwowego ubezpieczenia są wtedy znacznie mniej korzystne. Dlaczego? Ponieważ wtedy podatnik musi zapłacić składkę, której miesięczna wysokość wynosi 9% liczonych od kwoty średniego wynagrodzenia.
Ile kosztuje ubezpieczenie NFZ bez pracy?
Od razu trzeba zaznaczyć, że powyższy przepis obowiązuje już od wielu lat. Jest on jednak bardzo niekorzystny dla podatników, bo w ostatnich latach wysokość średniego wynagrodzenia systematycznie rośnie. W 2024 roku osiągnęło ono poziom ponad 8 tysięcy złotych.
Łatwo można więc obliczyć, że 9% tej kwoty to ponad 700 złotych. Tyle właśnie wynosi obecnie miesięczna składka ubezpieczenia NFZ dla osób, które zdecydują się na samodzielne wykupienie państwowej polisy. Trzeba więc przyznać, że cena takiej ochrony jest naprawdę wysoka.
Jakie są skutki braku ubezpieczenia zdrowotnego?
Najważniejszym problemem wynikającym z braku ubezpieczenia zdrowotnego jest konieczność płacenia za wszystkie udzielone świadczenia lekarskie. Dotyczy to zarówno podstawowej opieki lekarskiej, jak i hospitalizacji oraz wszelkich zabiegów medycznych. Warto pamiętać o tym, że wszystkie opisane świadczenia pozostają darmowe dla osób ubezpieczonych. Natomiast pozostali muszą za nie płacić.
O jakich kwotach mowa? Tutaj warto posłużyć się przykładowym cennikiem opublikowanym przez dyrekcję Mazowieckiego Szpitala Specjalistycznego w Ostrołęce. Oto wybrane świadczenia z tego wykazu:
- porada w ramach Nocnej i Świątecznej Opieki (bez diagnostyki) – 272 złote;
- konsultacja na SOR-ze (bez diagnostyki) – 190 złotych;
- tomografia komputerowa klatki piersiowej z kontrastem – 430 złotych;
- rezonans magnetyczny serca z kontrastem – 1300 złotych;
- szycie rany nosa – 370 złotych;
- opłata za jeden dzień pobytu na Oddziale Kardiologicznym – 1700 złotych;
- operacja przetoki pechęrzowo-jelitowej – 18 827 złotych.
Jak widać, zwykła operacja przetoki może wygenerować olbrzymie koszty, jeżeli pacjent nie ma ubezpieczenia zdrowotnego. Toteż każda dorosła osoba powinna zadbać o uzyskanie takiej ochrony.
Prywatne ubezpieczenie zdrowotne dla osób bez pracy
Jeżeli bezrobotny nie chce rejestrować się w urzędzie pracy, ma do dyspozycji jeszcze dwa inne rozwiązania. Pierwszym będzie wspomniane już samodzielne zgłoszenie się do ubezpieczenia NFZ. Niestety, tutaj koszty są dość wysokie, ponieważ dobrowolna składka NFZ wynosi ponad 700 złotych miesięcznie!
Toteż znacznie bardziej opłacalnym rozwiązaniem mogą być prywatne ubezpieczenia zdrowotne lub pakiety medyczne dla firm. Takie świadczenia zapewniają dostęp do prywatnej opieki lekarskiej i tym samym mogą stanowić alternatywę dla państwowych ubezpieczeń. Co ważne, nawet kompleksowe pakiety kosztują mniej niż ubezpieczenie NFZ. Dlatego są one bardzo ciekawą alternatywą dla osób bezrobotnych, którym zależy na uzyskaniu ochrony.
Więcej informacji na temat tych ubezpieczeń można znaleźć w bazie wiedzy serwisu Polisoteka.pl.
Najważniejsze informacje:
- Większość dorosłych Polaków korzysta z ubezpieczeń NFZ dzięki swojej pracy. Najczęstszą podstawą do korzystania ze świadczeń jest bowiem zatrudnienie na podstawie umowy o pracę/zlecenie lub fakt prowadzenia działalności gospodarczej.
- Niestety, oznacza to także, że przerwanie pracy wiąże się z utratą prawa do dalszego korzystania ze świadczeń. Na szczęście wcale nie musi to oznaczać końca ochrony!
- Obecne przepisy prawa jasno wskazują, iż sam fakt bezrobocia nie może skutkować odebraniem obywatelowi prawa do opieki zdrowotnej. Dlatego nawet po utracie pracy można zachować posiadaną ochronę w ramach polisy NFZ.
- Bezrobotni mogą bowiem zostać ubezpieczeni przez swojego małżonka. Jeśli nie wchodzi to w grę, pozostaje im rejestracja w urzędzie pracy lub samodzielne opłacanie składki ubezpieczeń NFZ.
- Alternatywą może być również wykupienie prywatnego ubezpieczenia zdrowotnego, które może zastąpić świadczenie oferowane przez NFZ. Takie polisy można zakupić między innymi przy pomocy Polisoteki.
FAQ - Najczęsciej zadawane pytania
- Czy można mieć ubezpieczenie NFZ bez pracy?
- Jak najbardziej. Przepisy prawa wskazują, że ochrona zapewniana przez NFZ musi być dostępna nawet dla osób, które nie są zatrudnione. Co więcej, taką ochronę można uzyskać na kilku różnych podstawach.
- Jak uzyskać ochronę NFZ bez pracy?
- Pierwszym sposobem będzie rejestracja w urzędzie pracy jako osoba bezrobotna. Jeśli ktoś nie chce tego robić, może samodzielnie opłacać składki NFZ lub poprosić współmałżonka o zgłoszenie do swojego ubezpieczenia.
- Czy prywatna polisa zdrowotna może zastąpić ubezpieczenie NFZ?
- Pod wieloma względami tak! Prywatne polisy mogą zapewnić naprawdę szeroki zakres ochrony zdrowotnej, a przy tym ich ceny są znacznie niższe w porównaniu do składek NFZ. Dlatego przy podejmowaniu decyzji warto mieć w pamięci również tę alternatywę.