Medycyna spersonalizowana to jeden z najważniejszych kierunków rozwoju współczesnej wiedzy o chorobach i sposobach ich leczenia.
Obecnie lekarze nie mają wątpliwości, że wiele chorób u poszczególnych
pacjentów ma zupełnie inny przebieg. To z kolei rodzi poważne problemy związane z wyborem odpowiedniego sposobu leczenia. Właśnie dlatego indywidualna terapia celowana może przynieść znakomite rezultaty nawet w przypadku chorób, które obecnie są nieuleczalne. Jakie założenia cechują spersonalizowane leczenie i jak obecnie wygląda postęp w tej dziedzinie?
Medycyna spersonalizowana, czyli leczenie dopasowane do pacjenta
Diagnozowanie poszczególnych schorzeń polega głównie na znalezieniu w organizmie pacjenta określonych czynników chorobotwórczych, które występują w przypadku danej choroby. Z tego względu mogłoby się wydawać, że wszyscy pacjenci cierpiący na daną dolegliwości mają dokładnie tę samą chorobę. Niestety, takie stwierdzenie jest tylko częściowo prawdziwe. Trzeba bowiem wiedzieć o tym, iż niektóre choroby mogą mieć całkowicie różny przebieg w zależności od organizmu pacjenta. Przykładowo, dwie osoby mogą zachorować na nowotwór złośliwy żołądka. U jednego z chorych dana metoda leczenia (np. chemioterapia) może przynieść bardzo dobre efekty, natomiast w przypadku drugiego pacjenta okaże się nieskuteczna. Tak skrajne rozbieżności w rezultatach leczenia skłoniły lekarzy do badań nad indywidualnym przebiegiem chorób u poszczególnych pacjentów. W ten oto sposób powstała nowa koncepcja leczenia, która dzisiaj jest określana jako medycyna spersonalizowana.
Każdy człowiek jest inny… I każda choroba jest inna!
Jednym z największych problemów lekarzy jest to, że wiele lekarstw wykazuje stuprocentową skuteczność jedynie podczas testów laboratoryjnych. Tymczasem późniejsze próby zastosowania danego leku w praktyce często przynoszą zgoła odmienne efekty. Dlaczego tak się dzieje?
Odpowiedzi na to pytanie ma dostarczyć właśnie medycyna spersonalizowana. Podstawowym założeniem tej nowatorskiej dziedziny nauki jest leczenie pacjentów według zupełnie innego schematu. Kluczową rolę odgrywa tutaj tzw. terapia celowana, czyli terapia przystosowana indywidualnie do danego pacjenta.
Dlaczego jest to w ogóle możliwe? Przykładowo, niektóre typy nowotworów złośliwych mają znacznie wyższą podatność na chemioterapię. Dlatego lekarze mogą wykonać specjalne badania, które wykażą, czy taki schemat leczenia przyniesie efekty u danego pacjenta. Jeżeli uzyskany wynik będzie negatywny, lekarze przejdą do szukania innych metod leczenia. W ten sposób można zaoszczędzić czas i szybko zmienić stosowaną ścieżkę leczenia, dzięki czemu pacjent ma większe szanse na wyzdrowienie.
Przy jakich chorobach leczenie indywidualne może przynieść efekty?
Spersonalizowane leczenie już teraz jest wdrażane do standardowych terapii w wielu schorzeniach. Przykład nowotworów złośliwych nie był dziełem przypadku, ponieważ to właśnie nowotwory mogą mieć diametralnie różny przebieg. Nawet wśród pacjentów z tym samym nowotworem często występują ogromne różnice dotyczące skuteczności leczenia i czasu przeżycia. Dlatego też leczenie indywidualne powinno zapewnić każdemu pacjentowi taką pomoc, która będzie najlepiej dostosowana do jego potrzeb. Narzędziem do osiągnięcia tego celu jest wspominana terapia celowana.
Warto jednak zauważyć, że medycyna spersonalizowana nie ogranicza się wyłącznie do nowotworów. Coraz częściej pojawiają się bowiem doniesienia dotyczące skuteczności leczenia indywidualnego przy licznych chorobach serca, układu nerwowego oraz zaburzeniach psychicznych. Ponadto spersonalizowane leczenie może służyć także prewencji i wczesnemu wykrywaniu chorób.
Medycyna spersonalizowana a publiczna służba zdrowia
Niestety, publiczna służba zdrowia w Polsce bardzo powoli wdraża nowoczesne metody leczenia do swoich programów. Dlatego istnieje pewne ryzyko, że medycyna spersonalizowana jeszcze przez wiele lat będzie niedostępna w naszym kraju.
Pewną szansą dla pacjentów jest korzystanie z prywatnej opieki lekarskiej. W tym przypadku lekarze mogą bowiem sięgać po nowsze metody leczenia, co często przynosi pacjentowi liczne korzyści. Oczywiście dla wielu osób problemem okaże się cena takich usług. Dlatego idealnym rozwiązaniem może być zakup ubezpieczenia zdrowotnego. Po upływie okresu karencji właściciel takiej polisy otrzyma prawo do darmowych wizyt w placówkach niepublicznej opieki zdrowotnej. To z kolei przełoży się na szybszą diagnostykę, a co za tym idzie – wdrożenie odpowiedniego leczenia. Jeżeli spersonalizowane leczenie będzie możliwe w przypadku danej dolegliwości, lekarze z pewnością wdrożą je do terapii.
Nie ulega wątpliwości, że w trakcie kilku następnych dekad medycyna spersonalizowana najprawdopodobniej stanie się podstawową metodą leczenia. Naukowcy już nieraz dowiedli, że leczenie indywidualne może być skuteczne nawet w sytuacji, gdzie większość sprawdzonych metod nie działa. Terapia celowana jest więc szansą dla wielu pacjentów. Szansą nie tylko na zdrowie, ale w wielu przypadkach – także na życie!
