Karencja to czasowe zawieszenie ochrony ubezpieczeniowej. Jest to okres, bezpośrednio po zawarciu umowy ubezpieczenia, w którym pomimo opłacenia składki i zaistnienia zdarzenia zawartego w zakresie ubezpieczenia (wypadku ubezpieczeniowego), towarzystwo ubezpieczeniowe odmówi wypłaty odszkodowania/świadczenia. W zależności od rodzaju polisy karencja wynosi od kilku dni do kilku (niekiedy kilkunastu) miesięcy. Szczegółowe informacje na temat jej stosowaniu przez towarzystwo ubezpieczeniowe zawarte są w Ogólnych Warunkach Ubezpieczenia (OWU) danej polisy.
Karencja – do czego służy?
Zawarcie umowy ubezpieczenia ma na celu zapewnienie ochrony ubezpieczeniowej przed zdarzeniami przyszłymi i niepewnymi. Stosowanie przez towarzystwa ubezpieczeniowe karencji stanowi mechanizm ochronny ich interesów. Karencja utrudnia wyłudzenie odszkodowania oraz przeciwdziała tzw. negatywnej selekcji. Zjawisko to zachodzi w sytuacji, kiedy jedna ze stron transakcji jest lepiej poinformowana niż druga (asymetria informacji) i zmotywowana do zachowania owej przewagi przed zawarciem danej umowy.
W odniesieniu do ubezpieczeń „negatywna selekcja” oznacza zawarcie umowy ubezpieczenia przez klienta, u którego ryzyko wystąpienie zdarzenia zawartego w zakresie ubezpieczenia jest pewne lub wysoce prawdopodobne. Przy czym towarzystwo ubezpieczeniowe nie ma tej wiedzy w chwili zawierania umowy ubezpieczenia z klientem z winy tego klienta.
W jakich ubezpieczeniach karencja jest stosowana?
Wstrzymanie ochrony nie jest stosowana we wszystkich rodzajach ubezpieczeń. Co więcej, nawet jeżeli jest obecna w danej polisie, nie dotyczy ogółu zdarzeń zawartych w zakresie ubezpieczenia. Najczęściej zapis o karencji jest obecny w OWU:
- ubezpieczenia na życie;
- ubezpieczenia zdrowotnego;
- ubezpieczenia nieruchomości;
- ubezpieczenia turystycznego.
Karencja w ubezpieczeniu na życie
Ubezpieczenie na życie to polisa, której przedmiotem ubezpieczenia jest życie ubezpieczonego. Na podstawie zawartej umowy ubezpieczenia towarzystwo ubezpieczeniowe jest zobowiązane do wypłaty świadczenia na rzecz uposażonego (wskazanego uprzednio przez ubezpieczonego) w przypadku śmierci ubezpieczonego w okresie ubezpieczenia i na skutek wypadku ubezpieczeniowego. Karencja nie dotyczy śmierci ubezpieczonego spowodowanej nieszczęśliwym wypadkiem, który ze swej definicji jest zdarzeniem losowym. Odnosi się natomiast do śmierci z powodów innych niż nieszczęśliwy wypadek (np. na skutek choroby nowotworowej). Jej okres przeważnie wynosi kilka miesięcy.
Szczególnym przypadkiem jest śmierć ubezpieczonego w wyniku samobójstwa. We wskazanej sytuacji zastosowanie ma tzw. karencja ustawowa. Zgodnie z artykułem 833 kodeksu cywilnego: „Przy ubezpieczeniu na życie samobójstwo ubezpieczonego nie zwalnia ubezpieczyciela od obowiązku świadczenia, jeżeli samobójstwo nastąpiło po upływie lat dwóch od zawarcia umowy ubezpieczenia. Umowa lub Ogólne Warunki Ubezpieczenia mogą skrócić ten termin, nie bardziej jednak niż do 6 miesięcy”.
Karencja w ubezpieczeniu zdrowotnym
Prywatne ubezpieczenie zdrowotne to polisa, na której podstawie klient w zależności od wariantu zyskuje m.in. dostęp do lekarzy specjalistów, badań diagnostycznych i laboratoryjnych, a nawet zabiegów szpitalnych czy rehabilitacji. Co więcej, czas oczekiwania jest znacznie krótszy niż w przypadku ubezpieczenia w ramach NFZ. Karencja dotyczy najdroższych usług, na przykład wizyty u stomatologa czy porodu. Jej okres wynosi przeważnie kilka miesięcy.
Karencja w ubezpieczeniu nieruchomości
Ubezpieczenie nieruchomości to polisa, której przedmiotem ubezpieczenia jest m.in. mieszkanie czy dom jednorodzinny. Ubezpieczenie w zależności od wariantu chroni mury, elementy stałe i elementy ruchome nieruchomości na wypadek ognia i innych zdarzeń losowych. Karencja zazwyczaj dotyczy ryzyka powodzi. Towarzystwa ubezpieczeniowe w OWU ubezpieczenia nieruchomości w odniesieniu do szkód na skutek powodzi, wskazują, że ochrona ubezpieczeniowa rozpoczyna się po upływie 30 dni od dnia zawarcia umowy ubezpieczenia. Co jednak ważne, karencja na ogół nie jest stosowana w sytuacji, kiedy klient kontynuuje umowę ubezpieczenia.
Karencja w ubezpieczeniu turystycznym
Ubezpieczenie turystyczne to polisa, która gwarantuje m.in. zwrot kosztów leczenia i szeroki zakres usług pomocowych Assistance podczas podróży krajowej i zagranicznej, prywatnej i służbowej. Karencja dotyczy jedynie podróży zagranicznej, charakter wyjazdu nie ma znaczenia. Co więcej, jest stosowana przez towarzystwa ubezpieczeniowe wyłącznie wtedy, gdy klient w chwili zawierania umowy ubezpieczenia przebywa już poza granicami Polski. Wówczas jej okres wynosi na ogół od 2 do 6 dni.