Wyłudzenie odszkodowania to świadome działanie na szkodę towarzystwa ubezpieczeniowego (TU). Polega na poświadczeniu nieprawdy w celu otrzymania nienależnego odszkodowania z tytułu umowy ubezpieczenia. Jest to czyn karalny. Zarówno ten, kto dopuszcza się wyłudzenia odszkodowania, jak i ten, kto mu pomaga, może być za niego skazany. Nawet jeżeli ostatecznie nie doszło do wypłaty pieniędzy z polisy. Jest to spowodowane tym, że już samo złożenie w TU wniosku o wypłacenie nienależnego odszkodowania stanowi przestępstwo.
Sposoby na wyłudzenie odszkodowania
Wyłudzenie odszkodowania to umyślne działanie ukierunkowane na otrzymanie nienależnego odszkodowania z tytułu umowy ubezpieczenia. Jest nim zatem celowe:
- spowodowanie wypadku ubezpieczeniowego. Wypadek ubezpieczeniowy to zdarzenie, za które towarzystwo ubezpieczeniowe na podstawie zawartej polisy ponosi odpowiedzialność ubezpieczeniową. Wprost oznacza to, że wystąpienie wypadku ubezpieczeniowego w okresie ubezpieczenia zobowiązuje TU do wypłacenia odszkodowania. Stąd wyłudzenie odszkodowania to np. celowe doprowadzenie do kolizji drogowej czy wywołanie pożaru w ubezpieczonym mieszkaniu.
- upozorowanie wypadku ubezpieczeniowego. Oznacza zgłoszenie w TU wypadku ubezpieczeniowego, do którego w rzeczywistości nie doszło, np. zarejestrowanie z polisy Autocasco fikcyjnej kradzieży samochodu, który uprzednio został sprzedany.
- zawyżanie wartości szkody w mieniu. Oznacza przypisywanie fikcyjnych szkód do skutków wypadku ubezpieczeniowego, do którego w rzeczywistości doszło, np. w przypadku szkody komunikacyjnej z OC sprawcy wskazywanie jako uszkodzonych tych elementów samochodu, które wcześniej były uszkodzone, a które w wyniku kolizji drogowej z udziałem tego sprawcy nie ucierpiały.
- roszczenie świadczenia za szkodę osobową, z tytułu urazu, którego nie było. Oznacza dokładnie to samo, co zawyżanie wartości szkody w mieniu. A więc wyłudzeniem odszkodowania jest np. zgłoszenie z ubezpieczenia OC komunikacyjnego sprawcy obrażeń fizycznych rzekomo doznanych w wyniku kolizji drogowej i przedłożenie w TU fałszywej dokumentacji medycznej.
Jaka kara grozi za wyłudzenie odszkodowania?
Wyłudzenie odszkodowania jest czynem karalnym. Jak wspomniano na początku, zarówno ten, kto się go dopuszcza, jak i ten, kto mu pomaga, może być skazany. Nawet jeżeli ostatecznie nie doszło do wypłaty pieniędzy z polisy. Zgodnie z kodeksem karnym:
- „Kto, w celu uzyskania odszkodowania z tytułu umowy ubezpieczenia, powoduje zdarzenie będące podstawą do wypłaty takiego odszkodowania, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5” (art. 298 § 1);
- „Kto, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, doprowadza inną osobę do niekorzystnego rozporządzenia własnym lub cudzym mieniem za pomocą wprowadzenia jej w błąd albo wyzyskania błędu lub niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8” (art. 286 § 1).
Co ważne, artykuł 298 mówi o oszustwie ubezpieczeniowym, a artykuł 286 o oszustwie klasycznym. Jako oszustwo ubezpieczeniowe kwalifikowane są wszelkiego rodzaju próby wyłudzenia odszkodowania. Natomiast klasyczne oszustwo to skuteczne wyłudzenie odszkodowania, czyli zakończone wypłaceniem przez TU nienależnego odszkodowania. Jeżeli wyłudzenie odszkodowania zostanie wykryte jeszcze przed wypłaceniem pieniędzy sprawca odpowie za nie na podstawie artykułu 298. Jeżeli natomiast nienależne odszkodowanie zostanie sprawcy wypłacone przed wykryciem oszustwa ubezpieczeniowego zastosowanie znajdzie artykuł 286.
Jak uniknąć kary za wyłudzenie odszkodowania?
Kodeks karny dopuszcza możliwość uniknięcia kary za wyłudzenie odszkodowania. Zgodnie z artykułem 298 § 2: „Nie podlega karze, kto przed wszczęciem postępowania karnego dobrowolnie zapobiegł wypłacie odszkodowania”. Oznacza to, że sprawca nie poniesie odpowiedzialności karnej, o ile zapobiegnie wypłacie nienależnego odszkodowania z własnej woli, jeszcze przed odkryciem i poinformowaniem przez TU organów ścigania o podejrzeniu popełnienia przestępstwa. Chodzi po prostu o anulowanie zarejestrowanego w TU zgłoszenia szkody. W przypadku szkody w mieniu najlepiej jeszcze przed spotkaniem z rzeczoznawcą TU, a w przypadku szkody osobowej – przed dostarczeniem do TU wymaganej dokumentacji.