Towarzystwo ubezpieczeń (TU) to przedsiębiorstwo gospodarcze, które prowadzi działalność ubezpieczeniową. Polega ona w szczególności na oferowaniu produktów ubezpieczeniowych (polis) i świadczeniu ochrony ubezpieczeniowej osobom zainteresowanym. Ustawa o działalności ubezpieczeniowej z dnia 22 maja 2003 r. dopuszcza dwie formy organizacyjno-prawne prowadzenia działalności ubezpieczeniowej na terytorium RP. A mianowicie towarzystwo ubezpieczeń ma prawo do funkcjonowania jako spółka akcyjna (TU SA) lub jako towarzystwo ubezpieczeń wzajemnych (TUW).
Jakie zadania wykonuje towarzystwo ubezpieczeń?
Towarzystwo ubezpieczeń ma prawo do wykonywania wyłącznie działalności ubezpieczeniowej, czyli czynności związanych z oferowaniem i świadczeniem ochrony ubezpieczeniowej osobom zainteresowanym. Do najważniejszych zadań towarzystwa ubezpieczeń należy:
- zawieranie umów ubezpieczenia lub zlecanie ich zawierania uprawnionym pośrednikom ubezpieczeniowym (agentom czy multiagentom);
- określanie wysokości składek należnych z tytułu zawieranych umów ubezpieczenia;
- wypłacanie odszkodowań i innych świadczeń należnych z tytułu zawartych umów ubezpieczenia.
Co równie ważne, w ramach działalności ubezpieczeniowej TU zajmuje się też prowadzeniem działalności reasekuracyjnej. Oznacza to zapewnianie ochrony ubezpieczeniowej innemu towarzystwu ubezpieczeń. W ten sposób każde TU chroni swoje interesy na wypadek wystąpienia szkód katastroficznych bądź skumulowania w jednym czasie znacznej ilości szkód drobnych. Bez tego mechanizmu ochronnego obie sytuacje mogłyby stanowić zagrożenie dla stabilności finansowej towarzystwa ubezpieczeń. A dla osób ubezpieczonych ryzyko niespełnienia przez TU należnych z tytułu zawartych umów ubezpieczenia świadczeń.
Działalność ubezpieczeniowa wymaga zezwolenia KNF
Towarzystwo ubezpieczeń działa na podstawie zezwolenia Komisji Nadzoru Finansowego (której skądinąd podlega). Zezwolenie może być wydane na prowadzenie działalności ubezpieczeniowej w zakresie działu I (ubezpieczenia na życie) lub działu II (pozostałe ubezpieczenia osobowe i ubezpieczenia majątkowe). Jedno towarzystwo ubezpieczeń nie ma prawa do prowadzenia działalności ubezpieczeniowej jednocześnie w dziale I i w dziale II. Jeżeli dane TU pragnie mieć w swojej ofercie sprzedażowej równocześnie polisy z działu I i z działu II, konieczne jest powołanie w rzeczywistości dwóch towarzystw ubezpieczeń w jego ramach.
Towarzystwo ubezpieczeń – dwie formy organizacyjno-prawne
Jak już wspomniano na terytorium RP towarzystwo ubezpieczeń ma prawo do funkcjonowania jako spółka akcyjna lub towarzystwo ubezpieczeń wzajemnych. Co odróżnia od siebie te dwie formy organizacyjno-prawne?
Towarzystwo ubezpieczeń w formie spółki akcyjnej (TU SA)
TU w formie spółki akcyjnej jest zobowiązane do stosowania w swojej nazwie określenia „towarzystwo/zakład ubezpieczeń”, „towarzystwo/zakład reasekuracji”, „towarzystwo/zakład ubezpieczeń i reasekuracji”.
Działalność ubezpieczeniowa prowadzona przez TU w formie spółki akcyjnej jest komercyjna. TU SA sprzedaje polisy w celu osiągnięcia zysku. Składki ubezpieczeniowe są najważniejszym źródłem dochodu takiego towarzystwa. Wysokość składki jest określona z góry na podstawie wyliczenia TU SA. Także oferta w odniesieniu do danej polisy jest z góry przedstawiona. Każde towarzystwo ubezpieczeń samodzielnie definiuje warunki umowy ubezpieczenia (OWU). Jedynie w przypadku ubezpieczeń obowiązkowych OWU muszą być zgodne z danym aktem prawnym, który zobowiązuje do zawarcia umowy ubezpieczenia.
Towarzystwo ubezpieczeń wzajemnych (TUW)
TU w formie towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych ma obowiązek używania w nazwie wyrazu „towarzystwo ubezpieczeń wzajemnych”.
Działalność ubezpieczeniowa towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych jest niekomercyjna. Ochrona ubezpieczeniowa jest świadczona członkom (współwłaścicielom) towarzystwa na zasadzie wzajemności. Uzyskanie członkostwa jest związane z podpisaniem umowy ubezpieczenia. Każdy ubezpieczony może przystąpić do TUW i zostać członkiem i współwłaścicielem TUW jednocześnie. W ten sposób interesy ubezpieczonego i zarazem członka (współwłaściciela) towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych są zgodne.
Każdy członek TUW, jako jego współwłaściciel, ma prawo do decydowania o losach towarzystwa. Ma wpływ na jego funkcjonowanie, w tym m.in. na wysokość składek ubezpieczeniowych czy OWU danej polisy (chyba że mowa o ubezpieczeniach obowiązkowych). Celem towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych jest zaspokojenie potrzeb poszczególnych członków poprzez zapewnienie im najlepszego i zarazem najtańszego ubezpieczenia. A nie osiągnięcie zysku. Składki są przede wszystkim przeznaczane na wypłacanie należnych z tytułu zawartych umów ubezpieczenia świadczeń.