Nadubezpieczenie to sytuacja, w której zadeklarowana w polisie suma ubezpieczenia przedmiotu ubezpieczenia (np. samochodu czy sprzętu elektronicznego) jest wyższa od rzeczywistej wartości ubezpieczonego mienia. Co jednak ważne, pomimo nadubezpieczenia w razie zaistnienia szkody towarzystwo ubezpieczeniowe ponosi odpowiedzialność do wysokości rzeczywistej wartości tego przedmiotu.
Nadubezpieczenie – Czym jest suma ubezpieczenia?
Suma ubezpieczenia to termin obecny w ubezpieczeniach mienia (np. ubezpieczenie pojazdów mechanicznych Autocasco, ubezpieczenie nieruchomości) i ubezpieczeniach osobowych (np. ubezpieczenie NNW, ubezpieczenie na życie). Jest to wyrażona kwotowo górna granica odpowiedzialności towarzystwa ubezpieczeniowego za wypadek ubezpieczeniowy na przedmiocie ubezpieczenia. Czyli zdarzenie losowe zawarte w zakresie ubezpieczenia, którego zaistnienie na przedmiocie ubezpieczenia i w okresie ochrony ubezpieczeniowej zobowiązuje ubezpieczyciela do wypłaty odszkodowania.
Suma ubezpieczenia spełnia dwie funkcje. Po pierwsze, na etapie zawierania umowy ubezpieczenia, determinuje wysokość składki ubezpieczenia. Po drugie natomiast, na etapie likwidacji szkody, stanowi jeden z najważniejszych czynników, który ma wpływ na wysokość odszkodowania. W razie zaistnienia wypadku ubezpieczeniowego na przedmiocie ubezpieczenia wypłacone odszkodowanie nie może być wyższe niż określona suma ubezpieczenia. Stąd zadeklarowana w polisie suma ubezpieczenia musi być określona w wysokości, która w razie zaistnienia szkody umożliwi przywrócenie przedmiotu ubezpieczenia do stanu sprzed szkody.
Jak dochodzi do nadubezpieczenia?
Nadubezpieczenie dotyczy dobrowolnych ubezpieczeń mienia, czyli ubezpieczeń, które klient zawiera z własnej woli, a których przedmiotem ubezpieczenia jest mienie (np. samochód, sprzęt elektroniczny). We wskazanych przypadkach istotne jest, by zadeklarowana w polisie suma ubezpieczenia była równa rzeczywistej wartości ubezpieczonego mienia. W końcu znacząco wpływa na wysokość odszkodowania. Niekiedy jednak dochodzi do nadubezpieczenia, co najczęściej jest spowodowane m.in.:
- określeniem przez klientów rzeczywistej wartości przedmiotu ubezpieczenia „na oko”;
- pokutowaniem w świadomości klientów mylnego przekonania jakoby wyższa suma ubezpieczenia mienia determinowała wyższe odszkodowanie;
- spadkiem rzeczywistej wartości przedmiotu ubezpieczenia w okresie ubezpieczenia.
Trzeba zaznaczyć, że chociaż ubezpieczenie nieruchomości również jest dobrowolnym ubezpieczeniem mienia (poza ubezpieczeniem budynków wchodzących w skład gospodarstwa rolnego, które jest obowiązkowe) to w tym przypadku nadubezpieczenie nie jest na ogół spotykane.
Nadubezpieczenie – fakty i mity na temat odszkodowania
Szkoda na przedmiocie ubezpieczenia może być całkowita lub częściowa. Pierwsza sytuacja ma miejsce wówczas, gdy przywrócenie przedmiotu ubezpieczenia do stanu sprzed szkody jest niemożliwe (np. kradzież całkowita samochodu) lub nieopłacalne (np. koszt naprawy komputera przewyższa jego wartość). We wskazanych przypadkach odszkodowanie stanowi równowartość zadeklarowanej w polisie sumy ubezpieczenia. Z kolei szkoda częściowa to stan, w którym naprawa przedmiotu ubezpieczenia po szkodzie jest opłacalna (ekonomicznie uzasadniona). W tej sytuacji wysokość odszkodowania odpowiada wartość szkody do wysokości sumy ubezpieczenia.
Co jednak ważne w odniesieniu do nadubezpieczenia, w przypadku szkody całkowitej towarzystwo ubezpieczeniowe wypłaci odszkodowanie w wysokości równej rzeczywistej wartości ubezpieczonego mienia. Natomiast w sytuacji szkody częściowej w wysokości wartości szkody do wysokości rzeczywistej wartości przedmiotu ubezpieczenia. Wprost wynika to z umocowanej w Kodeksie Cywilnym zasady zakazu wzbogacania się na ubezpieczeniu, która brzmi: „O ile nie umówiono się inaczej, suma pieniężna wypłacona przez zakład ubezpieczeń z tytułu ubezpieczenia nie może być wyższa od poniesionej szkody”. Stąd wyliczenie odszkodowania na podstawie nadubezpieczenia powodowałoby wypłacenie nienależnego odszkodowania. Zatem trzeba jednoznacznie podkreślić, że chociaż składka ubezpieczenia jest wyższa, nadubezpieczenie nie zapewnia wyższego odszkodowania.
Co zrobić po stwierdzeniu nadubezpieczenia?
Jeżeli klient stwierdzi, że zadeklarowana suma ubezpieczenia jest wyższa od rzeczywistej wartości ubezpieczonego mienia, może wnioskować o pomniejszenie sumy ubezpieczenia. Wówczas ubezpieczyciel dokonuje ponownego oszacowania składki ubezpieczenia i zwrotu na rzecz klienta jej nadpłaconej części. Jest to spowodowane tym, że pomniejszenie sumy ubezpieczenia obowiązuje od pierwszego dnia miesiąca, w którym klient wystąpił z wnioskiem.