Konsumpcja sumy ubezpieczenia, czy inaczej jej redukcja, to każdorazowe pomniejszenie sumy ubezpieczenia o wartość wypłaconego odszkodowania po zaistnieniu szkody na przedmiocie ubezpieczenia. Przy czym wypłata odszkodowania w wysokości równej sumie ubezpieczenia oznacza rozwiązanie umowy ubezpieczenia.
Jakich ubezpieczeń dotyczy konsumpcja sumy ubezpieczenia?
Konsumpcja sumy ubezpieczenia jest stosowana przez towarzystwa ubezpieczeniowe w dobrowolnych ubezpieczeniach majątkowych. Dobrowolne ubezpieczenie to polisa, którą klient zawiera z własnej woli. Inaczej mówiąc, nie jest zobowiązany przepisami prawa do zawarcia umowy ubezpieczenia. Natomiast do ubezpieczeń majątkowych zalicza się ubezpieczenia mienia (np. ubezpieczenie nieruchomości, ubezpieczenie pojazdów mechanicznych Autocasco) oraz ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej (np. OC w życiu prywatnym). W ubezpieczeniu mienia przedmiotem ubezpieczenia jest mienie (np. mieszkanie, dom, samochód). Natomiast w ubezpieczeniu OC – odpowiedzialność cywilna ubezpieczonego za szkody rzeczowe i osobowe wyrządzone osobom trzecim.
Jak dochodzi do konsumpcji sumy ubezpieczenia?
Podczas zawierania umowy dobrowolnego ubezpieczenia klient określa:
- w odniesieniu do ubezpieczenia mienia – sumę ubezpieczenia;
- w odniesieniu do ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej – sumę gwarancyjną.
Suma ubezpieczenia i suma gwarancyjna to górna granica odpowiedzialności towarzystwa ubezpieczeniowego. Mówiąc wprost, suma ubezpieczenia oznacza, że wartość wypłaconego odszkodowania za szkodę na przedmiocie ubezpieczenia nie będzie wyższa od niej. Natomiast suma gwarancyjna określa możliwie najwyższe odszkodowanie, jakie może być wypłacone na rzecz poszkodowanego z polisy OC ubezpieczonego. Jeżeli w okresie ubezpieczenia i na skutek zdarzenia zawartego w zakresie danego ubezpieczenia dochodzi do szkody na przedmiocie ubezpieczenia, na podstawie zawartej umowy ubezpieczenia towarzystwo ubezpieczeniowe jest zobowiązane do jej likwidacji. Oznacza to konieczność wypłaty odszkodowania na rzecz ubezpieczonego (ubezpieczenie mienia) lub poszkodowanego przez ubezpieczonego (ubezpieczenie OC). Jednocześnie każdorazowa wypłata odszkodowania sprawia, że dochodzi do konsumpcji sumy ubezpieczenia. Ów termin odnosi się zarówno do sumy ubezpieczenia, jak i sumy gwarancyjnej.
Skutki konsumpcji sumy ubezpieczenia
Jeżeli w danym okresie ubezpieczenia doszło do konsumpcji sumy ubezpieczenia, podczas likwidowania przez towarzystwo ubezpieczeniowe kolejnej szkody w tym okresie ubezpieczenia, może się okazać, że pozostała suma ubezpieczenia lub suma gwarancyjna nie wystarczy na pokrycie kosztów związanych z zaistniałą szkodą. Wówczas ubezpieczony:
- w przypadku ubezpieczenia mienia – według własnego uznania przywraca lub nie przedmiot ubezpieczenia do stanu sprzed szkody;
- w przypadku ubezpieczenia OC – w zakresie niezaspokojonej przez towarzystwo ubezpieczeniowe części odszkodowania należnego poszkodowanemu jest zobowiązany przepisami prawa do jej uregulowania z własnej kieszeni (na podstawie artykułu 415 kodeksu cywilnego, który brzmi: „Kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia”).
Sposoby zapobiegania konsumpcji sumy ubezpieczenia
Towarzystwa ubezpieczeniowe oferują dwa sposoby ochrony przed konsumpcją sumy ubezpieczenia:
- podczas zawierania umowy ubezpieczenia – klient może wykupić zniesienie konsumpcji sumy ubezpieczenia;
- podczas trwania okresu ubezpieczenia – po wypłaceniu przez towarzystwo ubezpieczeniowe odszkodowania klient może doubezpieczyć przedmiot ubezpieczenia do sumy ubezpieczenia lub sumy gwarancyjnej sprzed zlikwidowanej szkody.
Oba sposoby zapobiegania konsumpcji sumy ubezpieczenia są związane z uiszczeniem dodatkowej składki ubezpieczenia.
Przykład praktyczny: Klient ubezpieczył swój samochód w ramach polisy Autocasco. Suma ubezpieczenia wynosiła 30.000 złotych. Na skutek nieuwagi podczas cofania z posesji klient uderzył tyłem samochodu w murek. Towarzystwo ubezpieczeniowe pokryło koszty naprawy auta w wysokości 4.000 złotych. W związku z tym doszło do konsumpcji sumy ubezpieczenia. Odtąd do końca obecnego okresu ubezpieczenia suma ubezpieczenia wynosi 26.000 złotych. Jeżeli doszłoby teraz do kradzieży całkowitej samochodu, odszkodowanie wyniesie 26.000 złotych. Jeżeli klient miałby wykupione zniesienie konsumpcji sumy ubezpieczenia, odszkodowanie wyniosłoby 30.000 złotych. Natomiast w związku z tym, że podczas zawierania umowy ubezpieczenia AC klient nie zdecydował się na to, teraz pozostaje mu doubezpieczenie samochodu. Po opłaceniu dodatkowej składki, oszacowanej przez towarzystwo ubezpieczeniowe, wartość sumy ubezpieczenia wzrośnie do kwoty sprzed zlikwidowanej szkody. A klient w razie kradzieży całkowitej samochodu otrzyma odszkodowanie w wysokości 30.000 złotych.