Zakres terytorialny ubezpieczenia to termin stosowany na określenie terytorium, na którym dana polisa działa. Na podstawie zawartej umowy ubezpieczenia, w razie wystąpienia zdarzenia zawartego w zakresie ubezpieczenia, towarzystwo ubezpieczeniowe jest zobowiązane do wypłaty odszkodowania. Poprzez określenie zakresu terytorialnego ubezpieczenia dane zdarzenie może mieć miejsce na terytorium RP i/lub poza jej granicami.
Zakres terytorialny ubezpieczenia w ubezpieczeniu dobrowolnym
Ubezpieczenie dobrowolne to polisa, którą klient zawiera z własnej woli. Warunki umowy (OWU) danego ubezpieczenia dobrowolnego każde towarzystwo ubezpieczeniowe określa samodzielnie. W tym również zakres terytorialny ubezpieczenia. Przy czym jest on podyktowany przedmiotem ubezpieczenia. Stąd ubezpieczenie dobrowolne może być honorowane jedynie na terytorium RP (np. ubezpieczenie mieszkania) albo wyłącznie poza jej granicami (np. ubezpieczenie turystyczne na wyjazd zagraniczny). Co więcej, w przypadku części ubezpieczeń dobrowolnych zakres terytorialny może dotyczyć jednocześnie terytorium RP oraz innych krajów (np. ubezpieczenie NNW, ubezpieczenie na życie). Wówczas ewentualnego wyboru dokonuje klient, który zawiera umowę ubezpieczenia. Warto też zaznaczyć, że zakres terytorialny ubezpieczenia dobrowolnego niekiedy determinuje zakres ochrony ubezpieczeniowej.
Przykład praktyczny: Standardowa polisa Autocasco (AC) gwarantuje odszkodowanie w przypadku uszkodzenia lub zniszczenia samochodu na skutek zdarzenia powstałego z winy kierowcy (kolizja, wypadek), jak i zdarzenia, na które nie miał on wpływu (działanie czynników atmosferycznych, uszkodzenie przez osoby trzecie). Po opłaceniu wyższej składki zakres ochrony może być rozszerzony o ryzyko kradzieży samochodu. Natomiast zakres terytorialny ubezpieczenia AC często obejmuje jedynie terytorium RP. Przy czym może być rozszerzony o terytorium innych europejskich krajów. A nawet o kraje spoza Europy (np. Maroko, Izrael, Tunezja). Naturalnie także oznacza to konieczność uiszczenia wyższej składki. Trzeba jednak wiedzieć, że w odniesieniu do ryzyka kradzieży samochodu polisa nie działa zazwyczaj na terenie Rosji, Białorusi, Ukrainy i Mołdawii. Towarzystwo ubezpieczeniowe odmówi wypłaty odszkodowania, jeżeli do kradzieży auta dojdzie na terytorium wymienionych państw. Pomimo ubezpieczenia samochodu na wypadek kradzieży i rozszerzenia zakresu terytorialnego ubezpieczenia AC na Europę.
Zakres terytorialny w ubezpieczeniu obowiązkowym
Ubezpieczenie obowiązkowe to polisa, do której zawarcia klient jest zobowiązany na podstawie ustawy lub umowy międzynarodowej ratyfikowanej przez RP. W Polsce funkcjonuje blisko 160 ubezpieczeń obowiązkowych. Zalicza się do nich m.in.:
- ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej (OC) przedstawicieli określonych zawodów, np. lekarzy, adwokatów czy brokerów ubezpieczeniowych;
- ubezpieczenie OC komunikacyjne;
- ubezpieczenie budynków rolnych od ognia i innych zdarzeń losowych;
- ubezpieczenie NNW żołnierzy zawodowych skierowanych do służby za granicą.
Dany akt prawny, który nakazuje zawarcie umowy ubezpieczenia, określa m.in. wymagany zakres ochrony ubezpieczeniowej. Również zakres terytorialny ubezpieczenia wprost wynika z przepisów prawa w odniesieniu do określonej polisy obowiązkowej.
Zakres terytorialny ubezpieczenia obowiązkowego może być ograniczony wyłącznie do terytorium Polski (np. ubezpieczenie budynków rolnych od ognia i innych zdarzeń losowych). Może też obejmować jedynie terytorium poza granicami Polski (np. ubezpieczenie NNW żołnierzy zawodowych skierowanych do służby za granicą). Wreszcie polisa obowiązkowa z mocy prawa może być honorowana równocześnie na terytorium RP, jak i poza jej granicami. Dla przykładu zakres terytorialny ubezpieczenia OC brokera ubezpieczeniowego obejmuje też obszar UE. A ubezpieczenie OC komunikacyjne działa także na terytorium krajów członkowskich UE/EOG oraz Andory, San Marino, Serbii i Szwajcarii.
Co ważne, zakres terytorialny ubezpieczenia obowiązkowego czasami może być rozszerzony. Wówczas umowa ubezpieczenia obowiązkowego jest uzupełniona o umowę ubezpieczenia dobrowolnego. Niekiedy jest to efekt negocjacji klienta, który zawiera umowę ubezpieczenia z danym towarzystwem ubezpieczeniowym. Zazwyczaj jednak jest to wynik oferty towarzystwa ubezpieczeniowego w odniesieniu do danej polisy obowiązkowej. I decyzji klienta o rozszerzeniu zakresu terytorialnego ubezpieczenia.
Przykład praktyczny: Ubezpieczenie OC lekarza jest obowiązkowe dla osób wykonujących wskazany zawód na terenie Polski. Tak stanowi rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 22 grudnia 2011 r. Pod tym względem OWU są jednakowe u wszystkich ubezpieczycieli. Ale poszczególne towarzystwa ubezpieczeniowe mogą oferować rozszerzenie zakresu ochrony ubezpieczeniowej oraz zakresu terytorialnego. Co też skądinąd czynią. Dlatego ubezpieczenie OC lekarza, po opłaceniu wyższej składki, może działać także poza granicami Polski.