Wykup polisy to prawo ubezpieczającego do rezygnacji z ubezpieczenia mieszanego na życie przed oznaczonym w umowie ubezpieczenia końcem okresu ubezpieczenia. Na tej podstawie towarzystwo ubezpieczeniowe (TU) jest zobowiązane do wypłaty na rzecz ubezpieczającego kwoty wykupu. Co jednak ważne, na zasadach określonych w umowie ubezpieczenia. Szczegółowe informacje na temat wykupu polisy zawarte są w Ogólnych Warunkach Ubezpieczenia (OWU) danej polisy.
Co to jest ubezpieczenie mieszane na życie?
Ubezpieczenie mieszane na życie to polisa na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym (UFK). Inaczej mówiąc, jest to ubezpieczenie ochronno-oszczędnościowe o charakterze długoterminowym (wieloletnim). Oznacza to, że spełnia równocześnie dwie funkcje — ochrony ubezpieczeniowej i oszczędzania. Składka ubezpieczenia jest zatem częściowo przeznaczana na ochronę, a częściowo na oszczędzanie poprzez inwestowanie przez TU w ubezpieczeniowe fundusze kapitałowe. Przedmiotem ubezpieczenia jest zatem:
- życie ubezpieczonego (funkcja ochronna);
- zaopatrzenie ubezpieczonego (funkcja oszczędnościowa).
Towarzystwo ubezpieczeniowe na podstawie zawartej umowy ubezpieczenia jest zobowiązane do zapewnienia ochrony ubezpieczeniowej ubezpieczonemu przez cały okres ubezpieczenia oraz inwestowania w UFK umówionej części składki w interesie (ale też na ryzyko!) ubezpieczonego. Stąd umowa ubezpieczenia mieszanego na życie zapewnia:
- świadczenie w wysokości określonej sumy ubezpieczenia wypłacane przez TU na rzecz uposażonego (wskazanego uprzednio przez ubezpieczonego) w sytuacji śmierci ubezpieczonego w okresie ubezpieczenia i na skutek wypadku ubezpieczeniowego;
- świadczenie w wysokości uzależnionej od kwoty zainwestowanych składek ubezpieczenia oraz wyników inwestycyjnych wypłacane przez TU na rzecz ubezpieczonego po zakończeniu okresu ubezpieczenia. Inwestycja podlega ryzyku inwestycyjnemu, co oznacza, że ubezpieczony może zyskać, ale też stracić.
Wykup polisy – całkowity i częściowy
Z uwagi na fakt, że ubezpieczenie mieszane na życie jest co do zasady ubezpieczeniem długoterminowym wykup polisy stanowi sposób rozwiązania trudności finansowych w opłacaniu składek ubezpieczenia. Oznacza zrezygnowanie z umowy ubezpieczenia przed jej końcem. Po złożeniu przez ubezpieczającego wniosku o wykup polisy towarzystwo ubezpieczeniowe jest zobowiązane do wypłaty na jego rzecz kwoty wykupu. Wykup polisy może być całkowity lub częściowy.
W przypadku całkowitego wykupu polisy kwota wykupu jest świadczeniem jednorazowym wypłaconym na zasadach określonych w umowie ubezpieczenia. Jej wypłata oznacza zakończenie umowy ubezpieczenia. Wysokość kwoty wykupu stanowi:
- w odniesieniu do części ochronnej – równowartość składki nadpłaconej;
- w odniesieniu do części inwestycyjnej – równowartość zainwestowanych składek ubezpieczenia, z uwzględnieniem wyników inwestycyjnych i wynagrodzenia towarzystwa ubezpieczeniowego za zarządzanie powierzonymi aktywami.
W przypadku częściowego wykupu polisy kwota wykupu jest świadczeniem, które może być wypłacane wielokrotnie w okresie ubezpieczenia na zasadach określonych w umowie ubezpieczenia. Jej wypłata nie oznacza zakończenia umowy ubezpieczenia. Stąd kwota wykupu dotyczy jedynie części inwestycyjnej polisy.
Jeżeli OWU, na których podstawie zawarta została dana umowa ubezpieczenia mieszanego na życie, określają opłaty za wykup polisy (całkowity/częściowy) kwota wykupu całkowitego lub częściowego zostanie o nie pomniejszona przed jej wypłaceniem.
Dlaczego prawo do wykupu polisy ma ubezpieczający?
Umowa ubezpieczenia na życie z UFK jest zawierana pomiędzy towarzystwem ubezpieczeniowym a ubezpieczającym. Na podstawie zawartej umowy ubezpieczenia ubezpieczający jest zobowiązany do terminowego opłacania składek ubezpieczenia w zadeklarowanej wysokości przez cały okres ubezpieczenia. Jako strona umowy ubezpieczenia określa m.in. częstotliwość opłacania składki (np. jednorazowo, rocznie, etc.) podział składki i okres ubezpieczenia. Ubezpieczający zazwyczaj jest jednocześnie ubezpieczonym. Oznacza to, że przedmiotem ubezpieczenia jest życie i zaopatrzenie ubezpieczającego.
Niekiedy jednak ubezpieczający i ubezpieczony to dwie różne osoby. Ubezpieczający, jako osoba, która zawiera umowę ubezpieczenia, ma prawo wskazać dowolnego ubezpieczonego, nawet niespokrewnionego ze sobą (np. swojego partnera). Co jednak ważne, konieczna jest na to zgoda osoby, której umowa ubezpieczenia ma dotyczyć. W ten sposób dochodzi do zawarcia umowy ubezpieczenia na cudzy rachunek. Wskazany przez ubezpieczającego ubezpieczony nie staje się stroną umowy ubezpieczenia, lecz jest podmiotem stosunku ubezpieczenia. Tymczasem wykup polisy jest prawem, które przysługuje wyłącznie stronie umowy ubezpieczenia. Z tego powodu ubezpieczyciel jest zobowiązany do wypłaty kwoty wykupu na rzecz ubezpieczającego.