Umowa dorozumiana polega na zawieraniu określonych porozumień w nieformalny sposób. To oznacza, że obydwie strony ustalają warunki współpracy w formie innej niż słowne lub pisemne oświadczenie. Kluczowym czynnikiem staje się wówczas obopólna chęć współpracy. Pomimo braku fizycznego dowodu, umowa dorozumiana ma wiążącą moc prawną. Co jeszcze należy wiedzieć o takiej formie porozumienia?
W jaki sposób zostaje zawarta umowa dorozumiana?
Sporządzenie odpowiedniej dokumentacji jest nieodłączną częścią zawierania większości umów. W ten sposób dochodzi bowiem do potwierdzenia uzgodnionych warunków współpracy. Toteż pisemne oświadczenie jest wówczas podstawą do egzekwowania wszelkich ustaleń wynikających z treści porozumienia. Natomiast umowa dorozumiana działa według zupełnie innych zasad. Czynnikiem sprawczym nie jest tutaj fizyczne podpisanie dokumentu, lecz wyrażenie przez obydwie strony chęci współpracy. W jaki sposób może zatem dojść do zawarcia takiej umowy? Często spotykanym przykładem jest sytuacja, w której pracodawca, pomimo braku stosownej dokumentacji, dopuszcza pracownika do wykonywania powierzonych obowiązków. Jeżeli pracownik zaakceptuje ustalone warunki i dobrowolnie podejmie pracę, to takie działanie potwierdza zawarcie umowy dorozumianej.
Co ciekawe, umowa dorozumiana może pojawić się również w innych sytuacjach. Do jej zawiązania dochodzi np. w wyniku finalizacji prowadzonych negocjacji. Osiągnięcie porozumienia pomiędzy zainteresowanymi stronami staje się wtedy dowodem na obustronne zaakceptowanie przedstawionych propozycji. Kolejnym przykładem umowy dorozumianej jest korzystanie z komunikacji publicznej. W takim przypadku pasażer poprzez wejście do pojazdu zawiązuje porozumienie z przewoźnikiem. Na podstawie takiej umowy musi on np. kupić bilet uprawiający do przejazdu.
Umowa dorozumiana w świetle aktów prawnych
Określone porozumienie uznaje się za wiążące dla obydwu stron tylko wtedy, gdy ma ono stosowną podstawę prawną. Wiele osób może zastanawiać się, czy umowa dorozumiana jest całkowicie zgodna z obowiązującymi przepisami. Na szczęście wszelkie obawy są bezzasadne, ponieważ Kodeks Cywilny opisuje taki typ porozumienia.
- Artykuł 60. Kodeksu Cywilnego– „Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, wola osoby dokonującej czynności prawnej może być wyrażona przez każde zachowanie się tej osoby, które ujawnia jej wolę w sposób dostateczny, w tym również przez ujawnienie tej woli w postaci elektronicznej (oświadczenie woli)”
- Artykuł 72. Kodeksu Cywilnego – „Jeżeli strony prowadzą negocjacje w celu zawarcia oznaczonej umowy, umowa zostaje zawarta, gdy strony dojdą do porozumienia co do wszystkich jej postanowień, które były przedmiotem negocjacji„.
Obydwa przytoczone artykuły jasno wskazują podstawę prawną, która obowiązuje przy zawarciu umowy dorozumianej.
Czy umowa dorozumiana może zawsze zastąpić tradycyjne pisemne potwierdzenie?
Sporo wątpliwości budzi także zastosowanie umowy dorozumianej w odniesieniu do wykonywania pracy. Jak wiadomo, dobrowolne przystąpienie pracownika do wypełniania obowiązków służbowych jest rozumiane jako akceptacja przedstawionych warunków zatrudnienia. Tutaj rzeczywiście pojawia się umowa dorozumiana, dzięki czemu porozumienie między pracodawcą i pracownikiem nabiera mocy prawnej.
Natomiast kluczowe znaczenie w przypadku zatrudnienia mają zapisy zawarte w Kodeksie Pracy. W artykule 281. Kodeksu Pracy można znaleźć informacje o obowiązkach pracodawcy podczas przyjmowania nowego pracownika. Punkt 2. niniejszego artykułu przytacza konieczność sporządzenia pisemnego dokumentu, który będzie dowodem zawarcia umowy o pracę. Powyższa regulacja nie dotyczy jednak pracowników, gdyż wymóg przekazania stosownego potwierdzenia spoczywa wyłącznie na pracodawcy. Niewywiązanie się z tego obowiązku skutkuje możliwością otrzymania kary grzywny w wysokości od 1000 do nawet 30000 złotych.
Podsumowując, umowa dorozumiana nie zwalnia pracodawcy z konieczności przygotowania pisemnej wersji porozumienia. Natomiast sama umowa zachowuje ważność pomimo braku stosownej dokumentacji. Takie rozwiązanie skutecznie chroni interesy pracownika, który nie otrzymał jeszcze pisemnego potwierdzenia przyjęcia do pracy.
Umowa dorozumiana to bez wątpienia dość specyficzny sposób zawierania współpracy. Niemniej obowiązujące przepisy jasno wskazują, że takie rozwiązanie jest prawnie wiążące dla obydwu zainteresowanych stron. Nic więc nie stoi na przeszkodzie, aby stosować je w praktyce. Oczywiście każda umowa dorozumiana musi być zgodna z przyjętymi regulacjami prawnymi. Jeżeli jej postanowienia naruszają określone przepisy, cała treść porozumienia traci swoją ważność. Trzeba pamiętać o tej zasadzie, ponieważ próba wyegzekwowania czegokolwiek na podstawie nieważnej umowy skończy się fiaskiem. Co więcej, zawarcie porozumienia w niektórych sytuacjach może i tak wymagać podpisania pisemnej wersji umowy. Koronnym tego przykładem jest oczywiście wspomniana kwestia zatrudnienia.