Ubezpieczony to posiadacz danego dobra (tj. mienia, odpowiedzialności cywilnej, zdrowia bądź życia), będącego przedmiotem ubezpieczenia w ramach określonej polisy. Stąd jest to podmiot, którego ochrona ubezpieczeniowa dotyczy.
Ubezpieczony w umowie ubezpieczenia
Stronami umowy ubezpieczenia są zawsze:
- ubezpieczyciel – towarzystwo ubezpieczeniowe;
- ubezpieczający – podmiot, który poszukuje ochrony ubezpieczeniowej (dla siebie lub dla osoby trzeciej).
Ubezpieczenie polega na tym, że jedna strona umowy ubezpieczenia – ubezpieczający – jest zobowiązana do opłacenia składki ubezpieczeniowej (jednorazowo bądź w umówionych ratach). Niezależnie od tego, czy poszukuje ochrony ubezpieczeniowej dla siebie, czy dla osoby trzeciej. A w zamian druga strona – ubezpieczyciel – winna jest świadczenia ochrony ubezpieczeniowej w czasie i w zakresie określonym w tej umowie. Innymi słowy, ubezpieczyciel w razie wystąpienia w okresie ubezpieczenia zdarzenia losowego przewidzianego w zakresie ubezpieczenia jest zobowiązany do spełnienia umówionego świadczenia – pieniężnego (wypłata np. odszkodowania, zasiłku szpitalnego, zadośćuczynienia itd.) lub niepieniężnego (organizacja bezpłatnej usługi np. w ramach Assistance). Bo na podstawie zawartej umowy ubezpieczenia przejmuje na siebie finansowe konsekwencje takiego zdarzenia.
Katalog zdarzeń losowych wynika z przedmiotu ubezpieczenia. Jest to określone dobro objęte ochroną ubezpieczeniową w ramach danej polisy. Przedmiotem ubezpieczenia może być mienie, odpowiedzialność cywilna, zdrowie bądź życie. Ochrona ubezpieczeniowa jest świadczona na rzecz posiadacza danego dobra. Bo wystąpienie przewidzianego w zakresie ubezpieczenia zdarzenia losowego powoduje uszczerbek finansowy (stratę finansową lub wzrost potrzeb finansowych) po stronie posiadacza tego dobra. Ubezpieczony to właśnie posiadacz danego dobra.
Kto otrzyma świadczenie z polisy?
W związku z tym, że ochrona ubezpieczeniowa obejmuje dobro przynależne ubezpieczonemu, dane świadczenie może być spełnione przez ubezpieczyciela na rzecz:
- ubezpieczonego – jeżeli przedmiotem ubezpieczenia jest mienie, zdrowie bądź życie ubezpieczonego;
- poszkodowanego przez ubezpieczonego – jeżeli przedmiotem ubezpieczenia jest odpowiedzialność cywilna ubezpieczonego;
- uposażonego (tj. uprawnionego przez ubezpieczonego do otrzymania świadczenia w razie śmierci ubezpieczonego) – jeżeli przedmiotem ubezpieczenia jest życie ubezpieczonego.
Kto w takim razie może być ubezpieczonym?
Jak wspomniano ubezpieczający to podmiot, który poszukuje ochrony ubezpieczeniowej dla siebie bądź dla osoby trzeciej. Wprost oznacza to, że o tym, czyje dobro ma być przedmiotem ubezpieczenia w ramach danej polisy, decyduje ubezpieczający. Ubezpieczonym może być:
- ubezpieczający – jeżeli ochrona ubezpieczeniowa obejmuje dobro przynależne ubezpieczającemu;
- osoba trzecia – jeżeli ochrona ubezpieczeniowa obejmuje dobro przynależne osobie trzeciej (tzw. ubezpieczenie na cudzy rachunek).
Trzeba zaznaczyć, że w przypadku ubezpieczenia na cudzy rachunek ubezpieczonym z woli ubezpieczającego może być dowolna osoba trzecia. Nawet niespokrewniona z ubezpieczającym. Przy czym przy polisie na życie konieczna jest zgoda osoby trzeciej na objęcie jej życia ochroną ubezpieczeniową w ramach rzeczonej polisy.
Obowiązki ubezpieczonego
Ubezpieczony, zarówno przy standardowym ubezpieczeniu, jak i przy ubezpieczeniu na cudzy rachunek, ma określone obowiązki.
Obowiązki ubezpieczonego w okresie przed zawarciem umowy ubezpieczenia
Ubezpieczony jest zobowiązany do podania ubezpieczycielowi dokładnych i prawdziwych informacji we wniosku o zawarcie umowy ubezpieczenia. Bo na tej podstawie ubezpieczyciel dokonuje wyliczenia wysokości składki ubezpieczeniowej. W przypadku ubezpieczenia na cudzy rachunek obowiązek ten spoczywa zarówno na ubezpieczającym, jak i na osobie trzeciej, której dobro ma być przedmiotem ubezpieczenia w ramach danej polisy. Chyba że osoba trzecia nic nie wie o zawarciu takiej umowy ubezpieczenia. Wówczas obowiązek ten spoczywa wyłącznie na ubezpieczającym.
Obowiązki ubezpieczonego w okresie trwania umowy ubezpieczenia
Ubezpieczony jest zobowiązany do informowania ubezpieczyciela o wzroście ryzyka wystąpienia przewidzianego w umowie ubezpieczenia zdarzenia losowego. Bo jest to powód do ponownego wyliczenia wysokości składki ubezpieczeniowej przez ubezpieczyciela. W przypadku ubezpieczenia na cudzy rachunek obowiązek ten spoczywa zarówno na ubezpieczającym, jak i na osobie trzeciej, której dobro jest przedmiotem ubezpieczenia w ramach danej polisy. Chyba że osoba trzecia nic nie wie o zawarciu takiej umowy ubezpieczenia. Wówczas obowiązek ten spoczywa wyłącznie na ubezpieczającym.
Obowiązki ubezpieczonego po wystąpieniu przewidzianego w umowie ubezpieczenia zdarzenia losowego
Ubezpieczony, w razie wystąpienia przewidzianego w umowie ubezpieczenia zdarzenia losowego, jest zobowiązany do niezwłocznego poinformowania ubezpieczyciela o tym fakcie. I do przekazania ubezpieczycielowi określonych informacji i dokumentów, dotyczących wystąpienia tego zdarzenia losowego. Jest to konieczne do spełnienia przez ubezpieczyciela umówionego świadczenia. W przypadku ubezpieczenia na cudzy rachunek wskazane obowiązki mogą być dopełnione przez ubezpieczającego albo przez osobę trzecią, której dobro jest przedmiotem ubezpieczenia w ramach danej polisy. Chyba że osoba trzecia nic nie wie o zawarciu takiej umowy ubezpieczenia. Wówczas dopełnienie wskazanych obowiązków spoczywa wyłącznie na ubezpieczającym.
Co szczególnie ważne, w razie wystąpienia przewidzianego w umowie ubezpieczenia zdarzenia losowego, ubezpieczony jest zobowiązany do wykorzystania dostępnych sobie środków i metod w celu minimalizacji skutków tego zdarzenia. Niezależnie od tego, czy jest jednocześnie ubezpieczającym, czy też nie. Stąd w przypadku ubezpieczenia na cudzy rachunek warto mieć na uwadze, by osoba trzecia, której ochrona ubezpieczeniowa dotyczy, wiedziała o zawarciu takiej umowy ubezpieczenia.
UWAGA! W odniesieniu do polisy, której przedmiotem ubezpieczenia jest odpowiedzialność cywilna ubezpieczonego, wskazane obowiązki są przynależne także poszkodowanemu przez ubezpieczonego. Natomiast w odniesieniu do polisy, której przedmiotem ubezpieczenia jest życie ubezpieczonego, w razie śmierci ubezpieczonego są one przynależne uposażonemu, a przy ubezpieczeniu na cudzy rachunek – ubezpieczającemu lub uposażonemu.