Suma ubezpieczenia (SU) to termin obecny w ubezpieczeniach mienia i ubezpieczeniach osobowych. Jest to wyrażona kwotowo górna granica odpowiedzialności towarzystwa ubezpieczeniowego za wypadek ubezpieczeniowy na przedmiocie ubezpieczenia. Wypadek ubezpieczeniowy to zdarzenie losowe zawarte w zakresie ubezpieczenia, którego wystąpienie w okresie ubezpieczenia zobowiązuje towarzystwo ubezpieczeniowe do wypłacenia odszkodowania/świadczenia. Przy czym jego wartość nie może być wyższa od sumy ubezpieczenia.
Suma ubezpieczenia mienia
Suma ubezpieczenia wpływa na wysokość składki ubezpieczeniowej i determinuje wysokość odszkodowania. W odniesieniu do ubezpieczenia mienia szkoda może być częściowa lub całkowita. W przypadku szkody częściowej (naprawa jest możliwa i opłacalna) wartość odszkodowania odpowiada wartości szkody, w granicach sumy ubezpieczenia. A w przypadku szkody całkowitej (naprawa jest niemożliwa lub nieopłacalna) – sumie ubezpieczenia. Dlatego SU mienia powinna odpowiadać rzeczywistej wartości tego mienia na dzień zawarcia umowy ubezpieczenia.
Nie warto zaniżać lub zawyżać rzeczywistej wartości mienia. Po wystąpieniu szkody towarzystwo ubezpieczeniowe sprawdza stosunek sumy ubezpieczenia do rzeczywistej wartości przedmiotu ubezpieczenia (mieszkania, domu, samochodu, etc.). Jeżeli SU jest niższa od rzeczywistej wartości mienia, to przy szkodzie częściowej i całkowitej wartość odszkodowania zazwyczaj jest pomniejszana w takim stosunku, w jakim pozostaje wskazana w polisie SU do rzeczywistej wartości przedmiotu ubezpieczenia. Jeżeli zasada proporcji nie jest stosowana przez towarzystwo ubezpieczeniowe, wartość odszkodowania odpowiada wartości szkody w granicach SU.
Przykład praktyczny: Rzeczywista wartość mieszkania wynosi 100.000 zł, a SU – 80.000 zł. Przy wyliczaniu odszkodowania ubezpieczyciel stosuje zasadę proporcji. Jeżeli wartość szkody wyniesie np. 20.000 zł, odszkodowanie wyniesie 80% tej wartości, czyli 16.000 zł. Analogicznie, jeżeli wartość szkody wyniesie np. 80.000 zł, odszkodowanie wyniesie 64.000 zł.
Jeżeli SU jest wyższa od rzeczywistej wartości mienia, to przy szkodzie częściowej i całkowitej wartość odszkodowania odpowiada wartości szkody w granicach rzeczywistej wartości przedmiotu ubezpieczenia.
Przykład praktyczny: Rzeczywista wartość używanych maszyn budowlanych wynosi 20.000, a SU – 50.000 zł. Jeżeli wartość szkody wyniesie 30.000 zł, odszkodowanie będzie równe 20.000 zł.
Jak określić sumę ubezpieczenia nieruchomości?
Ubezpieczenie nieruchomości to polisa oferowana zazwyczaj w trzech wariantach. Przedmiotem ubezpieczenia może być konstrukcja nieruchomości (mury) oraz elementy stałe (elementy wykończeniowe nieruchomości) i elementy ruchome (przedmioty i sprzęty). Wybór należy do klienta. Podczas zawierania umowy ubezpieczenia określa on odrębne dla poszczególnych wariantów sumy ubezpieczenia. W odniesieniu do murów SU powinna odpowiadać wartości rynkowej nieruchomości na dzień zawarcia umowy ubezpieczenia. Natomiast w przypadku elementów stałych i ruchomych suma ubezpieczenia może być w wartości odtworzeniowej lub rzeczywistej. Ponownie wybór należy do klienta. Wartość odtworzeniowa oznacza, że w razie szkody towarzystwo ubezpieczeniowe wyliczy odszkodowanie w oparciu o SU danego przedmiotu ubezpieczenia z dnia zawarcia umowy ubezpieczenia. Natomiast wartość rzeczywista oznacza, że ubezpieczyciel wyliczy odszkodowanie na podstawie wartości elementów stałych i/lub ruchomych na dzień szkody.
Jak określić sumę ubezpieczenia samochodu Autocasco?
W przypadku ubezpieczenia samochodu Autocasco suma ubezpieczenia może być stała lub zmienna. Stała SU pozwala na wyliczenie odszkodowania na podstawie rzeczywistej wartości samochodu z dnia zawarcia umowy ubezpieczenia. Naturalnie pod warunkiem, że wartość ta nie została zaniżona lub zawyżona. Natomiast zmienna SU oznacza, że towarzystwo ubezpieczeniowe wyliczy odszkodowanie na podstawie rzeczywistej wartości samochodu w stanie nieuszkodzonym z dnia szkody (pod tym samym warunkiem, co wcześniej).
Jest to szczególnie ważne z uwagi na sposób orzekania o szkodzie całkowitej z ubezpieczenia AC. Szkoda taka jest stwierdzana, jeżeli naprawa samochodu jest niemożliwa lub jeżeli jej koszt przekracza 70% rzeczywistej wartości samochodu w stanie nieuszkodzonym z dnia szkody. Wówczas ubezpieczyciel wycenia wartość samochodu po szkodzie (wrak). A wartość odszkodowania, przy zastosowaniu zmiennej sumy ubezpieczenia, odpowiada rzeczywistej wartości samochodu w stanie nieuszkodzonym z dnia szkody pomniejszonej o wartość wraku. Stała suma ubezpieczenia AC sprawia natomiast, że towarzystwo ubezpieczeniowe wyliczy odszkodowanie na podstawie rzeczywistej wartości samochodu z dnia zawarcia umowy ubezpieczenia i to ta kwota zostanie pomniejszona o wartość samochodu po szkodzie.
Suma ubezpieczenia osobowego
Ubezpieczenie osobowe to np. polisa NNW czy polisa na życie. W obu przypadkach obowiązuje jedna zasada — im wyższa suma ubezpieczenia, tym wyższa wartość odszkodowania/świadczenia.
Ubezpieczenie NNW to polisa, której przedmiotem ubezpieczenia jest zdrowie i życie ubezpieczonego. Na podstawie zawartej umowy ubezpieczenia towarzystwo ubezpieczeniowe jest zobowiązane do wypłacenia odszkodowania na rzecz ubezpieczonego, jeżeli w wyniku nieszczęśliwego wypadku dozna on trwałego uszczerbku na zdrowiu. Wartość odszkodowania stanowi wówczas określony procent sumy ubezpieczenia, który odpowiada temu uszczerbkowi (określa go lekarz orzecznik towarzystwa ubezpieczeniowego).
Przykład praktyczny: Jeżeli SU wynosi 20.000 zł, a lekarz orzecznik określi trwały uszczerbek na zdrowiu jako 2%, odszkodowanie wyniesie 400 zł.
Jeśli natomiast na skutek nieszczęśliwego wypadku ubezpieczony poniesie śmierć, ubezpieczyciel wypłaci odszkodowanie na rzecz uposażonego (osoby uprzednio wskazanej przez ubezpieczonego do odbioru odszkodowania). W tej sytuacji wartość odszkodowania odpowiada wartości SU określonej w polisie.
Polisa na życie jest co do zasady ubezpieczeniem długoterminowym (wieloletnim). Przedmiotem ubezpieczenia jest życie ubezpieczonego. Jeżeli w okresie ubezpieczenia, w wyniku zdarzenia zawartego w zakresie ubezpieczenia, poniesie on śmierć, towarzystwo ubezpieczeniowe jest zobowiązane do wypłacenia świadczenia na rzecz uposażonego. Wysokość świadczenia odpowiada SU. Jest ona zazwyczaj jednakowa przez cały okres ubezpieczenia. Trzeba jednak wiedzieć, że na skutek inflacji z biegiem czasu dochodzi do utarty wartości pieniądza. Dlatego po kilku/kilkunastu latach wartość świadczenia może nie być satysfakcjonująca. Z tego powodu warto pamiętać o corocznej indeksacji składki. Jest to podwyższenie sumy ubezpieczenia o wskaźnik inflacji. I jedyny sposób na to, by przyszłe świadczenie było warte tyle, ile w dniu zawarcia umowy ubezpieczenia.
Konsumpcja sumy ubezpieczenia. Co to jest i jak jej zapobiec?
Konsumpcja sumy ubezpieczenia to każdorazowe pomniejszenie sumy ubezpieczenia o wartość wypłaconego odszkodowania. Dotyczy to zarówno ubezpieczenia mienia, jak i ubezpieczenia osobowego (np. polisy NNW w przypadku wypłaty odszkodowania za trwały uszczerbek na zdrowiu). Są dwa sposoby ochrony przed konsumpcją sumy ubezpieczenia:
- podczas zawierania umowy ubezpieczenia – klient może wykupić jej zniesienie;
- podczas trwania okresu ubezpieczenia – po wypłaceniu przez towarzystwo ubezpieczeniowe odszkodowania klient, po uiszczeniu dodatkowej składki, może doubezpieczyć przedmiot ubezpieczenia do SU sprzed zlikwidowanej szkody.