Kwota wykupu to termin obecny w umowie ubezpieczenia mieszanego na życie. Oznacza świadczenie wypłacane przez towarzystwo ubezpieczeniowe (TU) na rzecz ubezpieczającego w sytuacji, kiedy dokonuje on wykupu polisy (rezygnuje z niej przed końcem umowy ubezpieczenia). Szczegółowe informacje na temat kwoty wykupu zawarte są w Ogólnych Warunkach Ubezpieczenia (OWU) danej polisy.
Co to jest ubezpieczenie mieszane na życie?
Ubezpieczenie mieszane na życie to polisa na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym (UFK). Jest to produkt złożony. Najprościej mówiąc, ubezpieczenie mieszane na życie to polisa ochronno-oszczędnościowa o charakterze długoterminowym (wieloletnim). Spełnia równocześnie dwie funkcje — ochrony ubezpieczeniowej i oszczędzania. Składka ubezpieczenia jest zatem częściowo przeznaczana na ochronę, a częściowo na oszczędzanie poprzez inwestowanie przez TU w ubezpieczeniowe fundusze kapitałowe. Przedmiotem ubezpieczenia jest zatem:
- życie ubezpieczonego (funkcja ochronna);
- zaopatrzenie ubezpieczonego (funkcja oszczędnościowa).
Towarzystwo ubezpieczeniowe na podstawie zawartej umowy ubezpieczenia jest zobowiązane do zapewnienia ochrony ubezpieczeniowej ubezpieczonemu przez cały okres ubezpieczenia oraz inwestowania umówionej części składki w interesie (ale też na ryzyko!) ubezpieczonego w ubezpieczeniowe fundusze kapitałowe. Stąd umowa ubezpieczenia z UFK zapewnia:
- świadczenie w wysokości określonej sumy ubezpieczenia wypłacane przez TU na rzecz uposażonego (wskazanego uprzednio przez ubezpieczonego) w sytuacji śmierci ubezpieczonego (w okresie ubezpieczenia i na skutek wypadku ubezpieczeniowego);
- świadczenie w wysokości uzależnionej od kwoty zainwestowanych składek ubezpieczenia oraz wyników inwestycyjnych (inwestycja podlega ryzyku inwestycyjnemu, co oznacza, że ubezpieczony może zyskać, ale też stracić) wypłacane przez TU na rzecz ubezpieczonego po zakończeniu okresu ubezpieczenia.
Kwota wykupu – rodzaj i wysokość
Ubezpieczenie mieszane na życie poza wskazanymi wyżej świadczeniami gwarantuje jeszcze jeden rodzaj świadczenia. A mianowicie wypłacenie przez towarzystwo ubezpieczeniowe na rzecz ubezpieczającego kwoty wykupu w sytuacji, kiedy dokonuje on wykupu polisy, czyli rezygnuje z umowy ubezpieczenia przed jej końcem. Wykup polisy może być całkowity lub częściowy.
W przypadku całkowitego wykupu polisy kwota wykupu jest świadczeniem jednorazowym wypłacanym na zasadach określonych w umowie ubezpieczenia. Jej wypłata oznacza zakończenie umowy ubezpieczenia. Wysokość kwoty wykupu stanowi:
- w odniesieniu do części ochronnej – równowartość składki nadpłaconej;
- w odniesieniu do części inwestycyjnej – równowartość zainwestowanych składek ubezpieczenia, z uwzględnieniem wyników inwestycyjnych i wynagrodzenia towarzystwa ubezpieczeniowego za zarządzanie powierzonymi aktywami.
W przypadku częściowego wykupu polisy kwota wykupu jest świadczeniem, które może być wypłacane wielokrotnie w okresie ubezpieczenia na zasadach określonych w umowie ubezpieczenia. Jej wypłata nie oznacza zakończenia umowy ubezpieczenia. Stąd kwota wykupu dotyczy jedynie części inwestycyjnej polisy.
Jeżeli OWU, na których podstawie zawarta została dana umowa ubezpieczenia mieszanego na życie, określają opłaty za wykup polisy (całkowity/częściowy) kwota wykupu całkowitego lub częściowego zostanie o nie pomniejszona przed jej wypłaceniem.
Dlaczego kwota wykupu jest wypłacana na rzecz ubezpieczającego?
Umowa ubezpieczenia na życie z UFK jest zawierana pomiędzy towarzystwem ubezpieczeniowym a ubezpieczającym. Na podstawie zawartej umowy ubezpieczenia ubezpieczający jest zobowiązany do terminowego opłacania składek ubezpieczenia w zadeklarowanej wysokości przez cały okres ubezpieczenia. Podczas wypełniania wniosku o zawarcie umowy ubezpieczenia sam wskazuje m.in.:
- częstotliwość opłacania składki (np. jednorazowo, miesięcznie lub rocznie);
- podział składki (tj. jaka jej część ma być przeznaczona na ochronę, a jaka na inwestowanie w ubezpieczeniowe fundusze kapitałowe);
- okres ubezpieczenia;
- uposażonego (pod warunkiem, że ubezpieczający jest jednocześnie ubezpieczonym).
Ubezpieczający zazwyczaj jest jednocześnie ubezpieczonym, co oznacza, że przedmiotem ubezpieczenia jest jego życie i zaopatrzenie go. Niekiedy jednak ubezpieczający i ubezpieczony to dwie różne osoby. Ubezpieczający może wskazać dowolnego ubezpieczonego, nawet niespokrewnionego ze sobą, o ile dana osoba zgodzi się na to (np. swojego partnera). Co jednak ważne, wówczas ubezpieczony nie staje się stroną umowy ubezpieczenia, lecz jest podmiotem stosunku ubezpieczenia. Wykup polisy jest prawem, które przysługuje wyłącznie ubezpieczającemu jako stronie umowy ubezpieczenia. Z tego powodu ubezpieczyciel jest zobowiązany do wypłaty kwoty wykupu na rzecz ubezpieczającego.